بحران مهارت در ۲۰۲۵؛ پایان دوران طلایی دانشگاه
به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز[1]؛ هوش مصنوعی زمانی که وارد آموزش می‌شود، یادگیری را راحت‌تر و شخصی‌تر می‌کند، اما مشکل اینجاست که خیلی از شرکت‌ها یا رسانه‌ها فقط برای تبلیغ از هوش مصنوعی حرف می‌زنند. بنابراین باید تشخیص داد که چه چیزی واقعا پیشرفت جدی به شمار می‌رود و چه چیزی فقط تبلیغ و سر و صداست.
هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ به جایی رسیده است که فقط کارهای تکراری را اتوماتیک نمی‌کند، بلکه آموزش را نیز دستخوش تغییر و تحول کرده است. به همین دلیل است که شاید قبلا فکر می‌کردیم گرفتن یک مدرک دانشگاهی یا گذراندن یک دوره آموزشی برای همیشه کافی است، اما دیگر این طرز فکر درست نیست. چون دانش و مهارت‌ها در سایه هوش مصنوعی و تقریبا هم‌سرعت با تغییرات فناوری خیلی سریع قدیمی می‌شوند. پس مدرک یا آموزش‌های سنتی دیگر تضمین کننده موفقیت یا به‌روز بودن فرد به شمار نمی‌آید.
طبق گزارش «یادگیری در محیط کار ۲۰۲۵ لینکدین»، نزدیک به نیمی از رهبران توسعه استعداد معتقدند ما با بحران مهارت‌ها روبه‌رو هستیم. سازمان‌ها تحت فشارند تا کارکنان خود را برای نقش‌های کنونی و آینده با آموزش پویای مهارت‌ها، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی و هوش مصنوعی مولد، تجهیز کنند. همزمان، پیش‌بینی می‌شود بازار هوش مصنوعی در آموزش ــ از مدرسه و دانشگاه تا آموزش‌های شرکتی ــ تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۳۲/۲۷ میلیارد دلار و تا سال ۲۰۳۵ به ۱۲۷/۲ میلیارد دلار برسد؛ رشدی که عمدتاً ناشی از تقاضای فزاینده برای یادگیری شخصی‌سازی شده در مهارت‌های شغلی و راهکارهای مقیاس‌پذیر فناوری آموزشی است.
هوگو سارازَن، مدیرعامل یودمی، یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های یادگیری آنلاین جهان، می‌گوید: امروز مهارت‌ها در عرض ۲ تا سه سال منسوخ می‌شوند، نه چند دهه. تقاضا روی پلتفرم ما نشان می‌دهد متخصصان دریافته‌اند که یادگیری در دنیای متکی بر هوش مصنوعی نباید با فارغ‌التحصیلی تمام شود.
او پیش‌بینی می‌کند که دانشگاه‌ها به‌تدریج به سکوی پرتابی بدل می‌شوند که در کنار اعطای مدرک، عضویت دیجیتال مادام‌العمر ارائه می‌کنند: تصورش کنید مثل نتفلیکس، اما برای آموزش!
به گفته او، هر دقیقه حدود پنج تا هشت نفر در یودمی برای یک دوره هوش مصنوعی ثبت‌نام می‌کنند. طبق «گزارش روندهای جهانی یادگیری و مهارت یودمی ۲۰۲۶»، ثبت‌نام در دوره‌های مرتبط با هوش مصنوعی در سال گذشته پنج برابر افزایش یافته و از مرز ۱۱ میلیون نفر در سراسر جهان گذشته است. این مطالعه همچنین علاقه‌مندی فزاینده به ابزارهایی مانند Microsoft Copilot و GitHub Copilot را نشان می‌دهد که حاکی از تقاضای بالا برای تسلط عملی بر هوش مصنوعی است.
این رشد، احتمالاً موتور پیشرفت مالی یودمی نیز بوده است؛ این شرکت برای سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵ درآمدی معادل ۱۹۹/۹ میلیون دلار گزارش کرده که سه درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
سارازن می‌گوید: شرکت‌ها دریافته‌اند کارکنانی که می‌توانند روان از هوش مصنوعی استفاده کنند و همزمان به طور انتقادی درباره ریسک‌ها، خروجی‌ها و پیامدهای آن بیندیشند، بیشترین سود تجاری را ایجاد خواهند کرد. به همین دلیل بودجه‌ها از آموزش‌های سالانه به یادگیری مداوم و یکپارچه در جریان کار تغییر یافته است؛ جایی که کارکنان دقیقاً همان لحظه‌ای که نیاز دارند مهارتی را فرا می‌گیرند.
آمادگی و تناسب مهارتی در عصر هوش مصنوعی
سارازن این تغییر را آغاز «عصر تناسب مهارتی» می‌نامد؛ عصری که یادگیری همچون ورزش‌کردن خواهد بود: تسلط به هوش مصنوعی به‌مثابه قدرت، تفکر انتقادی معادل کاردیو و مهارت‌های ارتباطی به‌مثابه انعطاف‌پذیری. آموزش دیگر یک توقف‌گاه نیست، بلکه یک تمرین مادام‌العمر است.
او می‌گوید: در ورزش، شما یک‌بار به باشگاه نمی‌روید تا برای همیشه متناسب بمانید؛ اما ما سنتاً آموزش را این‌گونه دیده‌ایم.
مهارت‌ها فقط زمانی ماندگار می‌شوند که در متن واقعی به کار گرفته شوند و هوش مصنوعی این امکان را در مقیاس بزرگ فراهم می‌کند. «بازی نقش هوش مصنوعی» یودمی که در ماه مه ۲۰۲۵ معرفی شد، به کارکنان اجازه می‌دهد سناریوهای واقعی مانند مذاکره، ارائه بازخورد یا حل تعارض را با شبیه‌سازی‌های هوش مصنوعی تمرین کنند. سارازن می‌گوید: انتظار دارم در سال آینده این نوع کاربرد آزمایش و تمرین با هوش مصنوعی فراتر از گفت‌وگو به سمت اقدام عملی گسترش یابد.
نسل Z که به‌زودی نیروی غالب بازار کار خواهد شد، می‌داند که در دنیای اشباع شده از هوش مصنوعی، مزیت واقعی‌اش تطبیق‌پذیری است. طبق گزارش یودمی درباره نسل Z در محیط کار، ۸۴ درصد از متخصصان نسل Z اکنون مهارت‌های انطباقی همچون تصمیم‌گیری، ارتباط و تفکر انتقادی را بر آموزش‌های صرفاً فنی در اولویت قرار می‌دهند.
سارازن می‌گوید: نسل Z با فناوری‌ای رشد کرد که دائماً تغییر می‌کرد. آنها در حال تبدیل‌شدن به اولین نسلی هستند که واقعاً بومیِ هوش مصنوعی‌اند، درحالی‌که همچنان انسان‌محور باقی می‌مانند.
ادغام محتاطانه برای آینده‌ای مسئولانه
در حالی که یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی قرار است یادگیری را آسان‌تر کند، کارشناسان هشدار می‌دهند که جدا کردن پیشرفت واقعی از تبلیغات بازاری حیاتی است.
شای رشِف، کارشناس آموزش و رئیس دانشگاه دیپل، می‌گوید: در حالی که این فناوری نوید زیادی برای بهبود کیفیت آموزش دارد، اثر کامل آن هنوز در حال سنجش است. نهادهای مسئول باید مطمئن شوند ادعاها با شواهد واقعی پشتیبانی می‌شوند و استفاده از آن واقعاً به نفع دانشجویان در سراسر جهان است؛ به‌ویژه آنهایی که از سر اجبار به گزینه‌های آنلاین روی آورده‌اند.
او می‌افزاید که شخصی‌سازی از طریق هوش مصنوعی فرصتی قدرتمند است اما خطر انزوا و سوگیری نیز دارد. اگر داده‌های زیربنایی در سیستم‌های آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی ناقص باشند یا الگوریتم‌ها نابرابری‌های موجود را تقویت کنند، این فناوری ممکن است مشکلات را تشدید کند، نه اینکه حل کند.
کاویتا قی، مدیرعامل Nectir، نیز این نگرانی را تکرار می‌کند و می‌گوید: یک اجرای ضعیف از آموزش مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند تیترهایی درباره «آسیب‌زدن هوش مصنوعی به یادگیری» بسازد، در حالی که واقعیت بسیار پیچیده‌تر است. ا
و می‌افزاید: همه چیز به این بستگی دارد که نهادها چقدر مسئولانه آن را پیاده و نگهداری کنند. مسیر مسئولانه شامل اجرای آزمایش‌های کنترل شده، سنجش نتایج و تکرار است.
او همچنین تأکید می‌کند که در حالی که ابزارهای هوش مصنوعی یادگیری مهارت‌های شغلی و فنی را آسان‌تر کرده‌اند، آموزش رسمی و مدارک دانشگاهی همچنان نقش حیاتی در شکل‌گیری بنیان‌های قوی و عمق تخصصی دارند.
قَی می‌گوید: خطر واقعی این است که دانشجویان و متخصصان توانایی تشخیص کارِ خوب را از دست بدهند. بدون آن پایه، نه می‌توانند کیفیت را بسنجند و نه نوآوری کنند. فرصت واقعی این است که از هوش مصنوعی به‌عنوان معلمی سقراطی استفاده کنیم؛ راهنمایی که افراد را از میان خطاها عبور می‌دهد، نه اینکه کار را به جای آنها انجام دهد. این همان چیزی است که تفکر انتقادی را در دنیای اولویت‌دار هوش مصنوعی زنده نگه می‌دارد.
این دیدگاه یک حقیقت عمیق‌تر را برجسته می‌کند: آموزش ممکن است به‌زودی کمتر درباره مصرف محتوا و بیشتر درباره پرورش فرهنگ باشد. سازمان‌ها و دانشگاه‌ها باید یادگیری را به عنوان یک ارزش مشترک و یک انضباط جمعی ببینند که با تغییرات فناوری هم‌پای هم حرکت می‌کند.
سارازن می‌گوید: مثل برق یا اینترنت، من معتقدم هوش مصنوعی به زیرساختی نامرئی بدل خواهد شد. شما دیگر به این فکر نمی‌کنید که "از هوش مصنوعی برای یادگیری استفاده می‌کنید"، زیرا یادگیری به طور پیش‌فرض با هوش مصنوعی تقویت خواهد شد. دانشگاه‌ها و هوش مصنوعی رقیب نخواهند بود، بلکه مکمل یکدیگر خواهند شد تا یادگیرندگان بتوانند مهارت‌ها را در قالبی بیاموزند که بهترین تناسب را با نیازهای منحصر به‌فردشان دارد.
انتهای پیام/
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری