بازار در فاز تخلیه هیجان
بهزاد رنجبر | روزنامه‌نگار
درحالی‌که کمتر از 2هفته از فعال‌سازی مکانیسم ماشه در شورای امنیت سازمان ملل می‌گذرد، بازار ارز و طلا در ایران از فاز هیجانی خارج شده و نشانه‌های بازگشت به ثبات در معاملات نمایان شده است. به گزارش همشهری، آنطور که آمار‌ها نشان می‌دهد، نرخ دلار آزاد که دهم مهرماه به اوج تاریخی خود در محدوده ۱۱۷ هزار تومان رسیده بود، تا دیروز بیست‌وششم مهر به حدود ۱۰۶هزار و 600تومان عقب نشست، به این ترتیب، ظرف کمتر از 2هفته، دلار حدود ۱۰ هزار و 4۰۰ تومان معادل 9درصد افت کرده است. همزمان با افت دلار، سایر دارایی‌های وابسته نیز مسیر نزولی در پیش گرفتند. یورو با افت 9درصدی به ۱۲۴ هزار و 250تومان و درهم امارات با همین میزان کاهش به ۲۹ هزار و 30تومان رسید. در بازار طلا و سکه نیز سکه امامی از ۱۱۷ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به ۱۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان کاهش یافت و ربع‌سکه که در اوج خود به ۳۵میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده بود، با افت نزدیک به ۹درصد، در محدوده
۳۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان معامله شد. طلای ۱۸عیار نیز در همین بازه حدود 2درصد کاهش یافت و به سطح ۱۰میلیون و ۷۲۳هزار تومان بازگشت. نکته جالب در این میان، رشد ۱۰.۷ درصدی بهای جهانی طلا در همین دوره است؛ به‌طوری‌که قیمت هر اونس از ۳۸۳۸ دلار به ۴۲۵۲ دلار رسید. با وجود این رشد جهانی، افت بهای ارز در داخل موجب شد طلا و سکه در بازار تهران خلاف جهت بازار جهانی حرکت کند.
از هیجان سیاسی تا تعدیل انتظارات تورمی
فعال‌سازی مکانیسم ماشه طی هفته‌های اخیر و انعکاس گسترده آن در رسانه‌های داخلی و خارجی، به شکل طبیعی موجی از انتظارات تورمی را در بازار ایران ایجاد کرد. فعالان بازار که تجربه جهش‌های ارزی در سال‌های گذشته را در ذهن دارند، در روزهای نخست با افزایش تقاضای سفته‌بازی و خرید احتیاطی به رشد شتابان نرخ دلار دامن زدند. در نتیجه، بازار در کمتر از 3هفته، شاهد جهش بیش از ۱۵ درصدی نرخ ارز بود و دلار تا مرز ۱۱۸ هزار تومان نیز در برخی معاملات لحظه‌ای پیش رفت.
اما روند صعودی دیری نپایید. از دهم مهرماه به بعد، با افزایش عرضه ارز از سوی صرافی‌ها، کنترل نرخ حواله درهم و کاهش تقاضای هیجانی، مسیر بازار تغییر جهت داد. در روزهای اخیر، بانک مرکزی از طریق مسیر حواله درهم و تزریق هدفمند اسکناس به بازار آزاد، به شکل مؤثری سطح عرضه را بالا برده است؛ موضوعی که باعث شد نرخ دلار به زیر ۱۰۷هزار تومان عقب‌نشینی کند. نزول بیش از ۱۰هزار تومانی دلار در 2هفته اخیر، نتیجه همزمان 3عامل، یعنی افزایش عرضه ارز و کنترل بانک مرکزی، کاهش هیجان و انتظارات تورمی و رشد ظرفیت‌های تجارت غیردلاری ایران بوده است.
تله روانی مهم‌تر از تله تحریمی
تحلیل روند بازار در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که اثر مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران بیش از آنکه واقعی باشد، نمادین و روانی است. پس از جهش اولیه نرخ‌ها، بازار به‌تدریج به تعادل برگشت و نرخ ارز حدود ۹ درصد از سقف خود فاصله گرفت. در بازار طلا و سکه نیز همزمان با افت انتظارات تورمی، حباب قیمتی سکه امامی از حدود ۵ درصد به کمتر از ۳ درصد کاهش یافته است؛ نشانه‌ای از بازگشت تدریجی منطق عرضه و تقاضا به بازار. با توجه به داده‌های موجود، به‌نظر می‌رسد 3عامل می‌تواند ثبات نسبی را تا پایان سال حفظ کند که مهم‌ترین آن افزایش صادرات و ثبت تراز تجاری مثبت و ورود پایدار ارز حاصل از صادرات است. همچنین ذخایر ارزی و طلای مطمئن بانک مرکزی که ابزار مداخله‌گری در مواقع اضطرار را فراهم می‌کند و تداوم همکاری با شرکای کلیدی در شرق و مسیرهای غیردلاری تجارت نیز می‌تواند بر بازار ارز تأثیرات بالقوه‌ای داشته باشد. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که نوسانات سیاسی منطقه‌ای یا تغییرات در سیاست پولی آمریکا می‌تواند دوباره اثرات روانی جدیدی ایجاد کند. به‌گفته فعالان بازار، تثبیت دلار در محدوده ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان می‌تواند کف حمایتی جدیدی برای بازار ایجاد کند و درصورت عبور از این سطح به سمت پایین، احتمال ورود به فاز رکودی موقت نیز وجود دارد.
∎[2][3]
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری