چرا بعضی افراد هرگز چهره‌ها را فراموش نمی‌کنند؟ راز علمی پشت توانایی استثنایی

مطالعه‌ای جدید در دانشگاه UNSW Sydney توضیح می‌دهد که توانایی خارق‌العاده ابرچهره‌شناس‌ها از یک الگوی دیداری خودکار سرچشمه می‌گیرد. این افراد هنگام مشاهده چهره‌های جدید، به‌طور طبیعی روی ویژگی‌هایی تمرکز می‌کنند که بیشترین تمایز را ایجاد می‌کند.

به گزارش ایتنا^[2] و به نقل از ساینس‌آلرت^[3]، پژوهشگران با استفاده از رهگیری حرکت چشم، نگاه 37 ابرچهره‌شناس و 68 فرد عادی را هنگام بررسی تصاویر چهره ثبت کردند و تفاوت‌های بنیادی در نحوه رمزگذاری اولیه اطلاعات بصری را شناسایی کردند.

داده‌های به‌دست‌آمده به شبکه‌های عصبی عمیق داده شد تا مشخص شود کدام الگوهای بینایی بیشترین کارآیی را دارند. زمانی که الگوریتم‌ها از مسیر نگاه ابرچهره‌شناس‌ها تغذیه شدند، توانایی بیشتری در تشخیص اینکه آیا دو چهره متعلق به یک فرد هستند نشان دادند. این امر نشان می‌دهد که تفاوت‌ها در تشخیص چهره احتمالاً از نخستین مراحل پردازش بصری، یعنی سطح رمزگذاری شبکیه، آغاز می‌شود.

 

پژوهش قبلی همین تیم نیز نشان داده بود که ابرچهره‌شناس‌ها چهره‌ها را مانند یک «پازل» به بخش‌های کوچک تقسیم می‌کنند و سپس این اجزا را به‌صورت ترکیبی پردازش می‌کنند؛ رویکردی که نگاه سنتی مبتنی بر بررسی کلی چهره را به چالش می‌کشد.

نتایج جدید این فرض را تقویت می‌کند که ابرچهره‌شناس‌ها نه‌تنها اطلاعات بیشتری جمع‌آوری نمی‌کنند، بلکه روی «سرنخ‌های مؤثرتر» تمرکز دارند؛ چیزی شبیه به کاریکاتور که ویژگی‌های متمایز را برجسته می‌کند. این یافته‌ها می‌تواند راه را برای بهبود سامانه‌های تشخیص چهره هموار کند، هرچند پژوهشگران تأکید دارند انسان‌ها همچنان برتری‌هایی مانند استفاده از نشانه‌های اجتماعی دارند.

شواهد ژنتیکی نیز نشان می‌دهد این مهارت ریشه‌ای زیستی دارد و منحصر به انسان نیست؛ زیرا پردازش هویت چهره در دیگر نخستی‌ها نیز نقش مهمی در تعاملات اجتماعی ایفا می‌کند.