بلاکچین؛ مسیر تازه شفافیت مالی و حکمرانی هوشمند در مدیریت شهرها
به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دورانی که شهرها به سمت حکمرانی هوشمند، مدیریت مبتنی بر داده و جلب اعتماد عمومی حرکت میکنند، فناوری بلاکچین به عنوان یکی از تحولآفرینترین ابزارهای عصر دیجیتال وارد میدان شده است؛ فناوریای که نهتنها تمرکززدایی، امنیت و تغییرناپذیری دادهها را تضمین میکند، بلکه با ایجاد زنجیرهای از تراکنشهای شفاف و قابل رهگیری، بستر نوینی برای مدیریت مالی سالم، فرآیندهای اداری قابلپیگیری و نظارت مردمی فراهم میسازد.
فناوری بلاکچین که در ابتدا با ظهور رمزارزها مطرح شد، امروز از مرزهای اقتصادی فراتر رفته و به ابزار استراتژیک مدیریت شهری تبدیل شده است و ماهیت غیرمتمرکز این فناوری، که بر پایه ثبت تراکنشها در شبکهای توزیعشده عمل میکند، به مدیران شهری امکان میدهد دادهها و فرآیندهایی شفاف، امن و غیرقابلدستکاری ایجاد کنند؛ دادههایی که نه در اختیار یک نهاد متمرکز، بلکه در شبکهای از مشارکتکنندگان ذخیره میشود و همین ساختار امکان فساد، جعل و حذف اطلاعات را تقریباً به صفر نزدیک میکند.
یکی از مهمترین کارکردهای بلاکچین در مدیریت شهری، ایجاد «ردّ مالی قابلپیگیری» است؛ یعنی هر قرارداد، پرداخت، تخصیص بودجه یا فرآیند مالی در دفترکل دیجیتالی ثبت میشود و شهروندان، ناظران، خبرنگاران و دستگاههای نظارتی میتوانند در هر لحظه از روند هزینهکرد بودجه عمومی مطلع شوند، بدون آنکه امکان تغییر یا پنهانسازی اعداد و اسناد وجود داشته باشد.
از سوی دیگر، بلاکچین میتواند به عنوان ابزاری برای تحقق «مدیریت بدون کاغذ» عمل کند و قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) این فناوری، امکانی فراهم میسازند که بسیاری از فرایندهای اداری از صدور مجوز ساختوساز تا پرداخت پیمانکاران به صورت خودکار، قابلپیگیری و بدون واسطه انجام شود.
برای نمونه، در سیستمهای سنتی ممکن است تأخیرهای اداری، پرداختهای نامنظم، ثبتهای ناقص یا حتی اعمال سلیقه در اجرای قراردادها دیده شود، اما در سیستم بلاکچین، تمام بندهای قرارداد دقیقاً مطابق برنامه و تنها در صورت تحقق شروط مورد توافق اجرا میشوند که این شفافیت ساختاری نهتنها مانع فساد سازمانی میشود، بلکه اعتماد شهروندان به شهرداری و مدیریت مالی شهر را افزایش میدهد.
در حوزه مدیریت بودجه شهری، بلاکچین میتواند دقت و سرعت بودجهریزی را به شکل چشمگیری ارتقا دهد و ایجاد داشبوردهای مبتنی بر بلاکچین این امکان را فراهم میکند که مدیران هر ریال از بودجه را از لحظه اختصاص تا لحظه خرجکرد پیگیری کنند.
این مدل شفاف، بهویژه در پروژههای عمرانی و خدماتی که بخش عمده هزینههای شهرها را تشکیل میدهند، از اهمیت دوچندان برخوردار است، همچنین امکان حضور نهادهای مردمی و کارشناسان مستقل برای بررسی و تحلیل این دادهها، سطح مشارکت عمومی را افزایش داده و به تحقق «حکمرانی باز» کمک میکند.
مزیت مهم دیگر بلاکچین، کارکرد آن در مدیریت بحرانها و ارائه خدمات عمومی است؛ تصور کنید در زمان توزیع کمکها، پرداخت یارانه یا مدیریت سوخت و انرژی، بلاکچین میتواند با حذف واسطهها و تعیین هویت دقیق کاربران، توزیع منابع را منصفانهتر و بهدور از هرگونه تبعیض یا اشتباه انجام دهد.
شهرهایی همچون دبی، سئول و آمستردام همین حالا از بلاکچین برای کنترل هزینهها، مدیریت انرژی هوشمند و ثبت مالکیتها استفاده میکنند و تجربیات موفق آنها نشان داده است که شفافیت مالی و افزایش اعتماد عمومی، از بزرگترین پیامدهای این تحول فناورانه است.
افزایش ۳ برابری شفافیت مالی و مدیریتی شهرها با بلاکچین
نادر آخوندی، مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی با اشاره به اهمیت فناوریهای نوین در مدیریت شهری به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: بهرهگیری از بلاکچین در سیستمهای شهری این امکان را فراهم میآورد که دادهها و تراکنشها بهصورت غیرقابل تغییر ثبت شوند و شفافیت مالی و مدیریتی به شکل چشمگیری ارتقا یابد.
وی ادامه میدهد: مدل آزمایشی ارائه شده در برخی شهرها نشان میدهد سرعت پردازش تراکنشها تا سه برابر افزایش یافته، تأخیر سیستمها تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده و امنیت اطلاعات نیز به سطح بالاتری ارتقا یافته است.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی تاکید میکند: این فناوری میتواند زمینه مدیریت پروژههای عمرانی، صدور مجوزها، پرداخت خدمات شهری و قراردادهای مشارکتی را به شکلی ایمن و شفاف فراهم سازد و تصمیمگیریها را سریعتر کند.
آخوندی میگوید: تجربه بهکارگیری بلاکچین در چند پروژه نمونه، نشان داده است که ثبت غیرقابل تغییر دادهها موجب کاهش خطاهای انسانی و پیشگیری از تخلفات مالی و اجرایی در شهرداریها میشود.
وی اضافه میکند: بهرهبرداری از این فناوری نه تنها روند پردازش اطلاعات را سرعت میبخشد، بلکه امکان رصد دقیق تراکنشها و افزایش اعتماد عمومی به عملکرد مدیریت شهری را نیز فراهم میآورد.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی خاطرنشان میکند: با گسترش بلاکچین در سیستمهای شهری، میتوان فرآیندهای مالی و مدیریتی را بهصورت هوشمند و خودکار اداره کرد و سطح شفافیت و پاسخگویی را به حداکثر رساند.
آخوندی میگوید: کارشناسان فناوری اطلاعات شهری معتقدند که بلاکچین میتواند محور اصلی توسعه آینده مدیریت شهری باشد و اجرای گسترده آن در شهرهای مختلف، الگویی پایدار و قابل اعتماد برای سایر کلانشهرها ایجاد خواهد کرد.
وی ادامه میدهد: با توجه به نتایج این پژوهش، شهرداریها میتوانند از قابلیتهای بلاکچین برای ارتقای بهرهوری، کاهش خطای انسانی و افزایش امنیت اطلاعات بهره بگیرند و خدمات شهری را به سطح بالاتری از شفافیت و کارآمدی برسانند.
به گزارش ایمنا، بلاکچین تنها یک فناوری تازه وارد نیست، بلکه حلقه مفقوده در مسیر رسیدن به مدیریت شهری شفاف، کارآمد، پاسخگو و فسادناپذیر است و آینده شهرهای پیشرو، در گروی استفاده هوشمندانه از ابزارهایی است که اطلاعات را آزاد، شفاف و در دسترس عموم قرار میدهند.
بلاکچین با قدرتی که در تغییر نظامهای مالی و اداری دارد، میتواند ستون اصلی اعتماد عمومی و ضمانتی برای مدیریت سالم در شهرهای ایران باشد؛ آیندهای که در آن هر شهروند بتواند بهطور لحظهای بر روند تصمیمات و هزینههای شهر نظارت کند و سیستمهای مدیریتی بر مبنای عدالت، شفافیت و فناوری نوین عمل کنند.
Authors: صاحبخبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری