نهج زندگی | عذر برادرت را بپذیر، حتی اگر دروغ می‌گوید
خبرگزاری حوزه[1] | أمیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه ما را اینگونه سفارش نموده اند:
«الِاسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ، أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ.» ۱
بی نیاز بودن از عذرخواهی، بهتر از عذر صادقانه و مقبول است.
شرح:
اگرچه پذیرش خطا و طلب عفو و گذشت از دیگران، نشانه عقل است، چنانچه که حضرت امیر علیه السلام می فرمایند:
«اَلْمَعْذِرَةُ بُرْهَانُ اَلْعَقْلِ.» ۲
اما باید تمام تلاش را مبذول داشت تا خود را در موقعیت طلب عذر و گذشت قرار ندهیم؛ چرا که عزّت انسان خدشه دار خواهد شد.
امام صادق علیه السلام در این ارتباط فرموده اند:
«لا یَنبَغی لِلمُؤمِنِ أن یُذِلَّ نَفسَهُ، قُلتُ: بِما یُذِلُّ نَفسَهُ؟ قالَ: یَدخُلُ فیما یَعتَذِرُ مِنهُ.» ۳
شایسته نیست که مؤمن، خود را خوار گرداند. (راوی گوید:) عرض کردم: چگونه خود را خوار می کند؟ فرمود: کاری کند که از آن عذرخواهی نماید.
(البته باز لازم به تکرار است که در صورت خطا، عذرخواهی نشانه عقل است.)
لذاست که امیرالمؤمنین علیه السلام معیار و ملاکی را در ارتباطات و تعاملات روزمره انسان معرفی می کنند.
ایشان می فرمایند:
«و احذَرْ کلَّ عَمَلٍ إذا سُئلَ عَنهُ صاحِبُهُ أنکَرَهُ أوِ اعتَذَرَ مِنهُ، و لا تَجعَلْ عِرضَکَ غَرَضا لِنِبالِ القَولِ.» ۴
از هر کاری که اگر از کننده آن درباره اش بازخواست شود، انکارش کند و یا پوزش خواهد، بپرهیز و آبروی خود را آماج تیرهای سخن [مردمان] قرار مده.
در ارتباط بین خالق و مخلوق نیز همین گونه است.
«تَرْکُ الذَّنْبِ، أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ الْمَعُونَةِ [التَّوْبَةِ].» ۵
ترک گناه آسان تر از تقاضای توبه است.
حال که این بحث (طلب عذرخواهی) مطرح شد، شایسته است که وظیفه دینیِ شخصی که از او طلب عفو می شود را نیز بیان کنیم.
گاهی برخی افراد خطا کرده اند و حال آمده اند برای طلب عفو و گذشت، اما هیچ عذر قابل توجیهی ندارند و چه بسا شرمنده و خاکسار آمده اند.
امیرالمؤمنین علیه السلام در این ارتباط، در بیانی بسیار زیبا، ما را اینگونه سفارش می کنند:
«اِقبَلْ عُذرَ أخیکَ، و إن لَم یَکُن لَهُ عُذرٌ فَالتَمِسْ لَهُ عُذرا.» ۶
عذر برادرت را بپذیر و اگر عذری نداشت برایش عذری بتراش.
اهمیت عذرپذیری تا حدی است که امام زین العابدین علیه السلام می فرمایند:
«لاَ یَعْتَذِرُ إِلَیْکَ أَحَدٌ إِلاَّ قَبِلْتَ عُذْرَهُ وَ إِنْ عَلِمْتَ أَنَّهُ کَاذِبٌ.» ۷
هیچ کس از تو عذرخواهی نکند، مگر این که عذرش را بپذیر، گرچه بدانی که دروغ می گوید.
و... .
و اما کلام آخر را خطاب به خداوند متعال عرض می کنیم. خدایا! خطاکاریم، پشیمانیم، در حالی که هیچ عذری نداریم. تو شاهد و ناظر بودی و خطا کردیم! از نعمت های تو بهره جستیم و گناه کردیم! حال، جز درب خانه تو پناهی نداریم. العفو العفو العفو.
پی نوشت ها:
۱. حکمت ۳۲۹.
۲. عیون الحکم، ج ۱، ص ۳۵.
۳. وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۱۵۶.
۴. نهج البلاغه، حکمت ۶۹.
۵. همان، حکمت ۱۷۰.
۶. بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۶۵.
۷. همان، ص ۱۸۰.
تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه
References
- ^خبرگزاری حوزه (www.hawzahnews.com)
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری