گامی بلند به سوی خودکفایی کشاورزی
به گزارش خبرگزاری ایمنا[1]، تولید بذر هیبرید به‌عنوان یکی از حوزه‌های پیشرفته در صنعت کشاورزی، نیازمند استفاده از نیروی کار متخصص و ماهر است. این موضوع در طرح ملی تولید بذر هیبرید در شهر مجلسی به‌وضوح مشاهده می‌شود، جایی که به‌ازای هر هکتار گلخانه به ۶۰ تا ۷۰ نفر نیروی کار نیاز است، در حالی که در گلخانه‌های معمولی این عدد تنها حدود ۱۲ نفر است، این تفاوت قابل‌توجه نشان‌دهنده اهمیت بالای دانش فنی و تخصصی در فرایندهای تولید بذر هیبرید است که اغلب شامل عملیات دستی پیچیده همچون تلقیح دستی و مدیریت دقیق محیط رشد می‌شود.
طرح ملی بذر در شهر مجلسی، با مساحت کل ۲۴ هکتار (شامل ۱۱ هکتار گلخانه مدرن و ۸ هکتار فضای باز) در حال اجراست و زیرساخت‌های پیشرفته‌ای از جمله پست گاز با ظرفیت ۲,۵۰۰ مترمکعب در ساعت، سه مخزن آب با ظرفیت کل ۴۰,۰۰۰ مترمکعب، و قرارداد برق دائم با ظرفیت ۲ مگاوات را در اختیار دارد، این زیرساخت‌ها به‌خوبی نشان می‌دهند که تولید بذر هیبرید نه‌تنها به منابع فیزیکی بلکه به نیروی انسانی متخصص و کارآمد نیاز دارد. در حال حاضر حدود ۱۷۰ تا ۱۷۵ نفر به‌صورت مستقیم در این طرح مشغول به کار هستند و پیش‌بینی می‌شود که با تکمیل فاز دوم این عدد به ۱,۷۰۰ تا ۱,۸۰۰ نفر افزایش پیدا کند.
یکی از جنبه‌های کلیدی این طرح، مشارکت دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌های کشاورزی و باغبانی در فرایندهای تولید بذر است. این دانشجویان پس از یک هفته کار آزمایشی، بیمه شده و به‌طور رسمی استخدام می‌شوند، این برنامه نه‌تنها به تربیت نیروی انسانی متخصص کمک می‌کند، بلکه دانشجویان را برای ورود به بازار کار آماده می‌سازد، این فرصت‌های آموزشی می‌تواند به‌عنوان الگویی برای سایر پروژه‌های مشابه در سراسر کشور مورد استفاده قرار گیرد. به‌عنوان مثال، شرکت نگین بذر دانش، که بخش عمده سهام آن متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان است، تاکنون موفق به ثبت ۶۶ بذر هیبرید در سطح جهانی شده است، این موفقیت‌ها نشان‌دهنده اهمیت ترکیب دانش علمی و تجربه عملی در توسعه محصولات کشاورزی استراتژیک همچون خیار، فلفل دلمه‌رنگی و گوجه‌فرنگی است.
مجتبی عابدزاده رئیس شهر علم و فناوری مجلسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا[2] اظهار کرد: فاز نخست طرح ملی تولید بذر در شهر مجلسی با بهره‌برداری از ۱۱ هکتار گلخانه و هشت هکتار کشت فضای باز، در زمینی به مساحت نهایی ۲۴ هکتار (۲۴۰ هزار مترمربع) تکمیل شده و زیرساخت‌های اصلی شامل آب، برق و گاز نیز در حال تکمیل است.
وی افزود: زیرساخت گاز این مجموعه با پست ۲۵۰۰ مترمکعب در ساعت راه‌اندازی شده و گازکشی خارج و داخل گلخانه‌های فاز نخست در بخش راست سایت به پایان رسیده است، در بخش چپ سایت، ستون‌گذاری گلخانه‌ها آغاز شده و تاکنون ساخت شش هکتار از فاز دوم در دست اجرا است.
رئیس مرکز فناوری شهر مجلسی تصریح کرد: تا به امروز سه مخزن آب با ظرفیت مجموع ۴۰ هزار مترمکعب آماده بهره‌برداری شده و احداث مخزن چهارم نیز در حال انجام است. وی افزود: دو انشعاب برق موقت هر یک به ظرفیت ۲۵۰ کیلووات تأمین شده و قرارداد تأمین برق دائم به ظرفیت دو مگاوات منعقد شده که پس از دریافت مشخصات فنی، نصب خواهد شد.
عابدزاده گفت: فاز دوم این طرح در زمینی به مساحت ۱۳ هکتار طراحی شده که ان‌شاءالله به زودی اجرا می‌شود. وی اظهار کرد: در حال حاضر دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد رشته‌های کشاورزی و باغبانی از واحد اصفهان در این طرح مشارکت دارند و ضمن یادگیری عملی، در چرخه تولید بذر به‌کار گرفته می‌شوند.
وی افزود: کار اصلی این مجموعه تولید بذر هیبرید است که به دلیل نیاز به تلقیح دستی، به نیروی انسانی بسیار بیشتری نسبت به گلخانه‌های معمولی نیاز دارد. به‌طوری‌که گلخانه‌های معمولی به ازای هر هکتار حدود ۱۲ نفر نیروی کار اشتغال‌زایی می‌کنند، اما در این طرح به ازای هر هکتار ۶۰ تا ۷۰ نفر و حتی در برخی مواقع ۶۷۰ نفر نیروی کار مورد نیاز است.
رئیس مرکز فناوری اظهار کرد: شرکت نگین بذر دانش وابسته به دانشگاه بیش از شش سال است که روی توسعه خطوط ژنتیکی (لاین) کار می‌کند و تاکنون ۶۶ رقم بذر شامل خیار، فلفل دلمه‌ای رنگی، ملون، هندوانه، خربزه، بادمجان و کدو را با ثبت جهانی و تخصیص کد بین‌المللی عرضه کرده است.
وی افزود: تا کنون حدود ۱۷۵ نفر اشتغال مستقیم کارگری در این مجموعه ایجاد شده و پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری کامل فاز دوم، مجموع اشتغال‌زایی مستقیم به هزار و ۷۸۰۰ نفر برسد. رئیس مرکز فناوری اظهار کرد: برای تأمین منابع مالی این طرح تاکنون بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است.
وی تصریح کرد: در طرح پویش دانشجویی نیز هر دانشجویی که علاقه‌مند به کار و یادگیری عملی باشد، پس از یک هفته تست کار، تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد و هیچ محدودیتی برای جذب نیرو و دانشجو وجود ندارد.
رئیس مرکز فناوری بذر شهر مجلسی گفت: چشم‌انداز نهایی طرح، بهره‌برداری از کل ۲۴ هکتار و تولید سالانه ۳۰۰ میلیون بذر است؛ در حالی که ظرفیت فعلی به ۲۵۰ میلیون بذر در سال رسیده و به مرور با تکمیل فاز دوم به هدف نهایی خواهیم رسید.
وی افزود: بذر یک کالای استراتژیک و تخصصی است و تنها شش کشور در جهان قادر به تولید باکیفیت بذر هیبرید هستند. تفاوت اصلی این مجموعه در مالکیت کامل خطوط ژنتیکی است؛ به‌طوری‌که ما لاین‌ها را خودمان ایجاد کرده‌ایم و پس از ۵ تا ۱۰ سال کار مداوم به رقم مطلوب رسیده و همچنان در حال بهبود مداوم کیفیت، عملکرد و مقاومت در برابر بیماری‌ها هستیم.
رئیس مرکز فناوری اظهار کرد: علاوه بر رشته‌های کشاورزی و باغبانی، رشته‌های برق و کامپیوتر برای هوشمندسازی گلخانه‌ها و رشته شیمی برای پژوهش بر پسمانده‌ها و فرآوری دورریزها نیز قابلیت مشارکت در این طرح را دارند.
به گزارش ایمنا، طرح ملی بذر فرصتی برای تقویت ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی در حوزه کشاورزی فراهم می‌کند. با توجه به اینکه تولید بذر هیبرید نیازمند تحقیقات بلندمدت و توسعه خطوط ژنتیکی خاص است، این طرح می‌تواند به‌عنوان یک مرکز آموزشی و پژوهشی برای دانشجویان و پژوهشگران عمل کند. به‌عنوان نمونه، شرکت نگین بذر دانش موفق به ایجاد خطوط ژنتیکی خاص خود در طی ۵ تا ۶ سال شده است، که این فرایند نشان‌دهنده تلاش‌های بلندمدت برای بهبود کیفیت بذرها و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها است، این رویکرد نوآورانه می‌تواند الگویی برای سایر پروژه‌های مشابه در صنعت کشاورزی باشد، با توجه به هزینه‌های بالای این طرح که تاکنون به ۲۰۰ میلیارد تومان رسیده است، ضروری است که سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده به‌صورت مؤثری مورد استفاده قرار گیرند این سرمایه‌گذاری عظیم نشان‌دهنده تعهد جدی به توسعه کشاورزی دانش‌بنیان در کشور است و می‌تواند الگویی برای جذب منابع مالی بیشتر در آینده باشد، همچنین ظرفیت تولید فعلی طرح که حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون بذر در سال است و با تکمیل کل طرح به ۳۰۰ میلیون بذر خواهد رسید، نشان‌دهنده پتانسیل بالای این طرح در تأمین نیاز داخلی و حتی صادرات است، این ظرفیت می‌تواند نقش مهمی در کاهش وابستگی به واردات بذر و افزایش خودکفایی کشور ایفا کند.
References
- ^خبرگزاری ایمنا (www.imna.ir)
- ^ایمنا (www.imna.ir)
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری