مهندسان باتجربه می‌دانند این اشتباه می‌تواند میلیون‌ها تومان خسارت بزند

به گزارش [NACE International](https://www.nace.org/resources/general-resources/corrosion-basics/group-3), این پوشش‌ها به‌دلیل داشتن درصد بالای پودر روی (معمولاً بین 65 تا 85 درصد وزنی)، علاوه بر ایجاد مانع فیزیکی، حفاظت کاتدی مؤثری ارائه می‌دهند و به همین دلیل در محیط‌های شدیداً خورنده مانند سازه‌های ساحلی یا خطوط لوله زیرزمینی استفاده می‌شوند.

 تجربه واقعی در پروژه صنعتی

در پروژه‌ای که در اسکله‌ی بندرعباس کار می‌کردم، سطح اسکلت فلزی اسکله با دو نوع پوشش تست شد: بخشی با رنگ آلکیدی غنی‌شده با ضدزنگ، و بخشی دیگر با **زینک ریچ اپوکسی دو جزئی**. بعد از گذشت فقط 6 ماه، تفاوت چشمگیر بود. سطحی که با زینک ریچ پوشیده شده بود، تقریباً بدون زنگ‌زدگی باقی مانده بود، درحالی‌که بخش رنگ‌آمیزی‌شده با آلکید، آثار زنگ درز و ترک را نشان می‌داد.

در دنیای ساخت‌وساز صنعتی، گاهی اون‌چیزی که مهم‌تره دیده نمی‌شه. زینک ریچ اپوکسی دقیقاً همون بخش پنهان اما حیاتیه. من خودم وقتی برای اولین‌بار تفاوت عملکرد این پوشش رو در عمل دیدم، فهمیدم چرا همه‌ی پیمانکاران بزرگ بدون جار و جنجال، همیشه از اون استفاده می‌کنن.

برای هرکسی که تو پروژه‌های نفت، گاز، سازه‌های دریایی یا حتی کارخانه‌های صنعتی کار می‌کنه، این نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت واقعیه.

چیزی که کتاب‌ها نمی‌گن، اما تجربه نشون داده

در تماسی که با تیم اجرایی یک پروژه سکوهای نفتی در عسلویه داشتم، مسئول QC پروژه گفت:

«اگه بخوای یه سازه تو دل نمک و رطوبت بسازی و بیشتر از دو سال زنده بمونه، فقط یک انتخاب واقعی داری.»

اون انتخاب، زینک ریچ اپوکسی^[1] بود.

در مقایسه با گالوانیزه گرم، زینک ریچ در محل اجرا می‌شه، نیاز به غوطه‌وری نداره، قابل ترمیم در نقطه‌های موضعی هست و می‌شه بعدش هر پوششی روش زد: پلی‌یورتان، اپوکسی ضخیم‌تر، حتی رنگ‌های تزئینی.

منبع PaintSquare در مقاله‌ای تحلیلی اشاره می‌کنه که:

"Zinc-rich coatings are critical in layered protection systems for offshore structures, especially when repairability and bonding to topcoats matter."

طبق تحلیل‌های منتشرشده در [Corrosionpedia](https://www.corrosionpedia.com/definition/2985/zinc-rich-epoxy), این نوع اپوکسی‌ها در محیط‌هایی با سطح اکسیژن بالا و رطوبت زیاد، عملکرد بسیار پایدار دارند و حتی در زیر لایه‌های دیگر مانند پلی‌یورتان یا اپوکسی ضخیم‌تر، به‌عنوان لایه پرایمر عمل می‌کنند.

زنگ‌زدگی آرام در تأسیسات آب شیرین‌کن بوشهر

مهندس افشاری، مدیر تعمیرات یک واحد آب‌شیرین‌کن در بوشهر، تعریف می‌کرد:

«اولش فقط یه خط باریک روی یکی از کلکتورهای فولادی دیده شد. گفتیم شاید فقط جرم سطحیه. اما وقتی پوشش رو کنار زدیم، فهمیدیم پوسیدگی از زیر شروع شده. رنگ استفاده‌شده همون رنگ اپوکسی کلاسیک بود که سال‌ها استفاده کرده بودیم… ولی برای شرایط محیطی شدید مثل اینجا، جواب نداد.»

در بررسی تیم خوردگی، پیشنهاد شد که تمام لوله‌های exposed به اتمسفر مرطوب با زینک ریچ اپوکسی بازپوشانی بشه.
نتیجه؟ پس از ۱۸ ماه، طبق بازرسی‌های UT و تست‌های نوری، حتی یک مورد پیشروی خوردگی ثبت نشد. مهندس افشاری گفت:

«تا حالا پوششی ندیده بودم که این‌قدر مطمئن و بی‌دردسر باشه. اگر زودتر استفاده کرده بودیم، شاید بخشی از سیستم رو کامل تعویض نمی‌کردیم.»

طبق گزارش PaintSquare (2022)، پوشش‌هایی با حداقل 85٪ روی فعال، توان مقابله با اتمسفر خورنده ساحلی رو تا 20 سال بدون نیاز به بازسازی دارند.

کارخانه فولاد در قزوین و اشتباهی که ۲ میلیارد تومان خرج داشت

در پروژه توسعه خط تولید یک کارخانه فولاد در قزوین، پیمانکار به‌جای سیستم پوشش پیشنهادی مشاور (زینک ریچ اپوکسی + پلی‌یورتان)، به‌خاطر کاهش هزینه اولیه، از رنگ‌های آلکیدی سنگین استفاده کرد.

۹ ماه بعد، در تابستان، زمانی که رطوبت و دمای بالا در سالن تولید باعث می‌شد بخار و غبار آب در سطوح ساکن بمونه، اولین نشانه‌های پوسته‌پوسته‌شدن در تیرهای سقفی ظاهر شد. گزارش تیم فنی حاکی از افت ضخامت سازه در برخی نواحی تا ۱.۲ میلی‌متر بود.

در نهایت، مجبور شدند همه سطح‌های خوردگی‌دیده را سندبلاست و مجدداً رنگ‌آمیزی کنند – این بار با زینک ریچ اپوکسی مطابق با استاندارد SSPC-Paint 20 Type II.
هزینه نهایی این بازسازی، با احتساب توقف خط تولید، چیزی حدود ۲ میلیارد تومان شد.

«اگه همون اول هزینه ۱۵٪ بالاتر رو قبول می‌کردیم، الان هیچ‌کدوم از این دردسرها رو نداشتیم.»
مدیر پروژه بازسازی در مصاحبه داخلی شرکت فولاد آرین

 تحلیل فنی و مزایا در برابر رقبا

در مقایسه‌ای که بین زینک ریچ اپوکسی و پوشش‌های گالوانیزه گرم انجام دادم، مزایای زیر کاملاً ملموس بود:

* اجرای راحت‌تر و بدون نیاز به غوطه‌وری

* قابلیت ترمیم آسان‌تر در محل

* تطبیق‌پذیری بالا با لایه‌های نهایی متنوع

این موضوع در واقع با چیزی که ما در بندرعباس دیدیم هم‌راستا بود: در محیط نمکی، لایه زینک ریچ مثل یک زره عمل کرد.

جمع‌بندی نهایی: زینک ریچ اپوکسی

زینک ریچ اپوکسی برخلاف بسیاری از پوشش‌ها، فقط نقش یک رنگ را ندارد؛ بلکه یک لایه‌ی مهندسی‌شده برای محافظت فعال فلز در شرایط واقعی و سخت است. با توجه به تجربه‌ی شخصی من در پروژه‌های بندری و نظر سازمان‌های بین‌المللی مثل NACE، این نوع پوشش نه‌تنها عملکرد محافظتی بهتری نسبت به رقبا دارد، بلکه در درازمدت از نظر هزینه‌های نگهداری هم صرفه‌جویی قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.

 سؤالات پرتکرار

چرا باید از زینک ریچ اپوکسی استفاده کنیم؟

زیرا همزمان حفاظت کاتدی و فیزیکی را ارائه می‌دهد و در محیط‌های خورنده، طول عمر سازه را به شکل محسوسی افزایش می‌دهد.

این نوع پوشش روی چه سطوحی قابل استفاده است؟

اغلب روی فلزات آهنی استفاده می‌شود، به‌ویژه در سازه‌های دریایی، خطوط لوله، و اسکلت‌های فولادی.

ضخامت پیشنهادی برای اجرای زینک ریچ اپوکسی چقدر است؟

معمولاً بین 60 تا 100 میکرون برای لایه پرایمر، با توجه به استاندارد SSPC.

رپورتاژ

References

1. ^{^} زینک ریچ اپوکسی (toraanj.com)

Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری