مطالعه جهانی جدید، باکتریهای روده را به سرطان کبد پیوند داد
به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران[1]»؛ دانشمندان در یک مطالعهی جدید و نگرانکننده فاش کردهاند که باکتریهای مضر روده ممکن است عامل اصلی افزایش موارد سرطان[2] کشندهی کبد باشند.
وقتی صحبت از بیماریهای کبدی میشود، اغلب افراد آن را به مصرف زیاد الکل نسبت میدهند. اما متخصصان تأکید میکنند که هر عاملی که باعث افزایش چربی در کبد شود—از جمله رژیم غذایی ناسالم—میتواند خطر ابتلا به بیماریهای کبدی را افزایش دهد.
طبق گزارش انجمن کبد بریتانیا، بیماریهای کبدی تنها بیماریهای عمدهای هستند که نرخ مرگومیر ناشی از آنها بهطور مداوم در حال افزایش است؛ بهطوریکه آمار مرگ در ۵۰ سال گذشته چهار برابر شده است.
کشف مولکول خطرناک D-لاکتات
اکنون پژوهشگران کانادایی موفق شدهاند راهی برای کنترل سطح قند خون و کاهش آسیب کبدی پیدا کنند، بهویژه در بیماران چاق که پرخطر محسوب میشوند.
این مطالعه که در مجلهی Cell Metabolism[3] منتشر شد، توانست مولکولی را که توسط باکتریهای روده تولید میشود و کبد را به ساخت بیش از حد قند و چربی تحریک میکند، شناسایی کند. این مولکول D-لاکتات نام دارد.
به گفتهی پروفسور جاناتان شتزر، نویسندهی اصلی مطالعه:
«این یک رویکرد کاملاً نو برای درمان بیماریهای متابولیک مانند بیماری کبد چرب است. ما به جای هدف قرار دادن هورمونها یا خود کبد، منبع سوخت میکروبی را قبل از اینکه بتواند آسیب بزند، مهار میکنیم.»
آزمایشهای موفق روی موشها
پژوهشگران با الهام از چرخهی کُری که در سال ۱۹۷۴ توسط کارل و گرتی کُری کشف شد، عملکرد D-لاکتات را بررسی کردند. آنها دریافتند افراد چاق سطح بالاتری از این مولکول دارند و این ماده بسیار بیشتر از لاکتات رایج (L-لاکتات) باعث افزایش قند خون و چربی کبد میشود.
برای مقابله با این روند، آنها یک «تلهی بستر رودهای» طراحی کردند که به D-لاکتات متصل میشود و مانع جذب آن در بدن میگردد.
نتایج آزمایشها روی موشها نشان داد حیواناتی که این تلهی زیستتجزیهپذیر را دریافت کردند، قند خون پایینتر، مقاومت بهتر به انسولین و کاهش التهاب و فیبروز کبدی داشتند—حتی بدون اینکه تغییری در رژیم غذایی یا وزنشان رخ داده باشد.
بیماری MASLD؛ تهدید خاموش
یکی از شایعترین بیماریهای کبدی در بریتانیا، که حدود ۱ نفر از هر ۵ نفر را مبتلا میکند، بیماری کبد چرب مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) است که قبلاً به نام «کبد چرب غیرالکلی» شناخته میشد.
این بیماری در اثر تجمع چربی در کبد ایجاد میشود که به التهاب منجر شده و در طول زمان میتواند باعث اسکار کبدی، سیروز، نارسایی کبد یا حتی سرطان کبد[4] شود. افراد چاق و مبتلایان به دیابت نوع ۲ بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
تنها در سال گذشته، طبق آمار انجمن کبد بریتانیا، بیش از ۱۱ هزار نفر بر اثر بیماریهای کبدی جان خود را از دست دادهاند—مواردی که بسیاری از آنها با مداخلهی زودهنگام و تغییر سبک زندگی قابل پیشگیری بودند.
هشدار متخصصان
پروفسور فیلیپ نیوسام از کینگ کالج لندن هشدار داده است:
«افرادی که به MASLD مبتلا میشوند معمولاً اضافهوزن یا دیابت دارند. مشکل این است که علائم تا زمانی که دیر نشده آشکار نمیشوند.»
او تأکید کرد که باور عمومی مبنی بر اینکه فقط الکل باعث آسیب کبدی میشود، اشتباه و خطرناک است؛ زیرا قند خون کنترلنشده و چربی اضافی هم میتوانند همان پیامدها را داشته باشند.
بحران چاقی در بریتانیا
MASLD اغلب بدون علامت است و معمولاً تنها در جریان آزمایشهای مربوط به مشکلات دیگر شناسایی میشود. با این حال برخی بیماران علائمی مثل خستگی، بیحالی و درد یا ناراحتی در ناحیه زیر دندههای سمت راست را تجربه میکنند.
بحران چاقی در بریتانیا به نقطهی هشدار رسیده است. تقریباً دو سوم بزرگسالان در انگلستان اضافهوزن دارند و بیش از یکچهارم (۱۴ میلیون نفر) چاق محسوب میشوند.
به همین دلیل، ماه گذشته برای اولین بار به پزشکان اجازه داده شد داروهای تزریقی لاغری موسوم به GLP-1 را تجویز کنند. اکنون حدود ۱.۵ میلیون نفر از این داروها استفاده میکنند و میلیونها نفر دیگر نیز واجد شرایط دریافت آن هستند.
| موضوع | توضیحات |
| عامل خطر جدید | مولکول D-لاکتات تولیدشده توسط باکتریهای روده |
| پیامدها | افزایش قند خون، چربی کبد و التهاب |
| راهکار آزمایشی | «تلهی بستر رودهای» برای مهار جذب D-لاکتات |
| نتایج روی حیوانات | کاهش قند خون، بهبود مقاومت انسولین، کاهش فیبروز کبد |
| شیوع MASLD | ابتلای ۱ نفر از هر ۵ بریتانیایی |
| مرگومیر سالانه | ۱۱ هزار نفر در بریتانیا |
| عوامل خطر اصلی | چاقی و دیابت نوع ۲ |
| اقدامات پیشگیرانه | سبک زندگی سالم، کاهش وزن، کنترل قند خون |
جمعبندی
این مطالعهی تازه نشان میدهد که باکتریهای روده نقش کلیدی در ابتلا به بیماریهای کبدی و حتی سرطان کبد دارند. مهار مولکول D-لاکتات میتواند یک مسیر درمانی جدید برای کاهش قند خون، چربی کبد و التهاب ایجاد کند.
با توجه به رشد بحران چاقی و دیابت در جهان، نتایج این پژوهش میتواند زمینهساز تحول بزرگی در پیشگیری و درمان بیماریهای کبدی باشد.
پرسشهای متداول (FAQ)
۱. بیماری MASLD چیست؟
بیماری کبد چرب مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) حالتی است که در آن چربی اضافی در کبد جمع میشود و باعث التهاب و آسیب میگردد. این بیماری قبلاً با نام «کبد چرب غیرالکلی» شناخته میشد.
۲. آیا تنها الکل باعث بیماری کبدی میشود؟
خیر. مصرف الکل یکی از عوامل مهم است، اما چاقی، قند خون کنترلنشده و تغذیه ناسالم هم میتوانند منجر به آسیب کبدی و حتی سرطان شوند.
۳. آیا MASLD علائمی دارد؟
اغلب بیماران بدون علامت هستند و بیماری فقط در آزمایشهای پزشکی شناسایی میشود. اما برخی دچار خستگی، بیحالی و درد یا ناراحتی در سمت راست شکم میشوند.
۴. آیا درمانی برای D-لاکتات وجود دارد؟
در حال حاضر، تنها درمان آزمایشی «تلهی بستر رودهای» در مطالعات حیوانی موفقیتآمیز بوده است. این پژوهشها امید تازهای برای درمانهای آینده ایجاد کردهاند.
۵. چگونه میتوان از بیماری کبدی پیشگیری کرد؟
با رعایت سبک زندگی سالم، کاهش مصرف غذاهای پرچرب و قند، کنترل وزن، ورزش منظم و معاینات دورهای میتوان خطر ابتلا را کاهش داد.
References
- ^خبرنامه دانشجویان ایران (iusnews.ir)
- ^سرطان (bybysaratan.com)
- ^Cell Metabolism (www.cell.com)
- ^سرطان کبد (bybysaratan.com)
Authors: صاحبخبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری