سواد رسانه‌ای در خدمت والدین و کودکان

گزارش‌های تازه از این معاونت نشان می‌دهد توسعه دانش رسانه‌ای در این بخش با تمرکز بر فرزندپروری و آشنایی با اخبار جعلی صورت گرفته است. در گزارش پیش‌رو، بخشی از فعالیت‌های معاونت فضای مجازی رسانه‌ملی در حوزه توسعه دانش رسانه‌ای بررسی شده است. به گزارش جام‌جم، درراستای سند تحول رسانه‌ملی و راهبردهای مبتنی بر توسعه دانش رسانه‌ای در زیست‌بوم‌های مجازی، طی ماه‌های گذشته، برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای گسترش تولیدات متناسب با نیازهای جامعه در معاونت فضای مجازی سازمان صداوسیما انجام شده است. دراین راستا به‌صورت ویژه و کاربردی از ابتدای سال۱۴۰۲ مجموعه‌ای از اقدامات تولیدی با هدف ارتقای سطح سواد رسانه‌ای آغاز شده است. یکی از تولیدات شاخص که اثرگذاری قابل‌توجهی در میان مخاطبان داشته، مجموعه موشن گرافیک «سوادستان» است. این مجموعه با ابزار کارآمد انتقال پیام به‌صورت پویانگاری گرافیکی، مفاهیم سوادرسانه‌ای را به مخاطبان به‌ویژه والدین آموزش می‌دهد. این تولیدات مبتنی بر پژوهش‌های کاربردی، تولید و طراحی‌شده و در سکوهای پخش محتوا و شبکه‌های اجتماعی نظیر، روبیکا، ایتا و سروش قابل ‌دسترسی برای عموم است. دراین مجموعه تولیدات، تلاش شده تا ضمن رعایت حقوق مصرف‌کننده و توجه به حریم شخصی کودکان، نکاتی در خصوص تربیت در عصر دیجیتال به والدین ارائه شود. موضوعات کلیدی و بسیار کاربردی، محور تولید در این مجموعه قرارگرفته است که از آن‌جمله می‌توان به  امنیت کودکان در فضای مجازی، مواجهه کودکان و والدین با اخبار، چگونگی انتخاب پویانمایی برای کودکان و بسیاری دیگر از موضوعات کاربرمحور اشاره کرد. 
 
فرزندپروری در عصر دیجیتال
ازآنجا ‌که مسأله‌ امنیت کودکان در دنیای دیجیتال حائز اهمیت بوده و یکی از مسائل تربیتی حوزه فرزندپروری در عصر دیجیتال است، یکی از محورهای اصلی، هدایت محتواست. خانواده و در رأس آنها والدین همواره مهم‌ترین رکن تربیتی در طول تاریخ زندگی بشر محسوب می‌شوند. این رکن نخستین وظیفه اجتماعی کردن کودکان را به‌عهده دارد و می‌کوشد با آموختن چارچوب‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، آنها را برای زندگی در جامعه، مبتنی بر ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی آماده کند. این فرآیند اما در طول تاریخ و مبتنی بر اجتماعات مختلف از تفاوت‌های صوری و محتوایی متنوعی برخوردار بوده؛ تنوعی که با تغییرات عمیق جهانی در عرصه زندگی انسان مدرن همراه شده است. درچارچوب نیازهای شناختی والدین برای هدایت صحیح نسل آتی و نیز توجه به‌ضرورت‌های تشخیصی در این حوزه، موضوع امنیت روحی، روانی و حفظ حریم شخصی کودکان طی چند قسمت برنامه‌ریزی و تولید شده است. شناخت آسیب‌ها، پیامدهای حضور ناکارآمد در فضای مجازی، استیفای حقوق کودکان و پیشگیری از نقض آنها، یکی از مهارت‌های موردنیاز خانواده‌هاست.
از دیگر نکات موردتوجه در تدابیر فکری متناسب با تولیدات «سوادستان» پرداختن به موضوع اخبارجعلی است. اخبار جعلی که این روزها در جامعه جهانی شیوع پیداکرده و راهکارهای تشخیص آن از اخبار درست و نیاز مخاطب در گروه‌های جمعیت شناختی متفاوت است. توسعه این توانمندی شناختی با ایجاد رویکرد انتقادی در والدین و فرزندان کمک زیادی به تشخیص منابع خبری معتبر کرده و آثار منفی این حوزه را به حداقل می‌رساند. محور دیگر در مسأله آموزش سواد رسانه‌ای به والدین، آشنا کردن آنها با نظام ذهنی کودکان و نوجوانان است. از آنجا که پرورش کودکان در زیست‌بوم فضای مجازی است، می‌توان گفت نسل‌های جدید، شهروند اصلی فضای مجازی محسوب می‌شوند. ازاین‌رو نگاه آنان به مسائل در این حوزه با والدین خود متفاوت است. 

یک تعامل سازنده 
میان والد و کودک شناخت صحیح برای والدین می‌تواند در تعاملات و برخورد آنها با کودکان و نوجوانان مثمر ثمر باشد. ازاین‌رو بخش قابل‌توجهی از تولیدات سوادستان بر مبنای درک متقابل والدین و شناساندن نگاه کودک و نوجوان به مقوله رسانه‌های نوین معطوف شده است. این مجموعه که نزدیک ۱۰هزار دنبال کننده درسکو‌های مختلف دارد به مرجعی برای توسعه مباحث آموزش محور نیز تبدیل شده. همچنین پژوهش حول محور دانش سوادرسانه‌ای ایرانیان به تفکیک استان‌ها، برنامه‌ریزی‌شده و متناسب با رویدادهای ملی منطبق بر نیازسنجی‌های صورت گرفته درخصوص سواد اطلاعاتی درحال‌ توسعه است.  تشکیل شورای سواد رسانه‌ای و تمرکز بر اولویت‌های موردنیاز جامعه از دیگر فعالیت‌های معاونت فضای مجازی درزمینه ارتقای سطح سواد رسانه‌ای به شمار می‌آید.

آموزش سواد رسانه چه فایده‌ای دارد؟
یادگیری تفکر انتقادی
شناسایی منابع معتبر خبری 
مسئولیت‌پذیری رسانه
جلوگیری از اعتماد کاذب

چطور یک پروفایل امن داشته باشیم؟
صفحه خود را به‌صورت شخصی تنظیم کنید