آیا واقعا هورمون ها ذهن شما را کنترل می کنند؟
به گزارش رکنا،پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که هورمون‌ها با تاثیرگذاری بر مغز و تعامل با انتقال‌دهنده‌های عصبی، قادر به کنترل افکار و رفتارهای انسان هستند. بررسی علمی این مکانیسم‌ها می‌تواند مسیرهای تازه‌ای برای درمان بیماری‌های روانی نظیر افسردگی و اضطراب کشف کند.
هورمون‌ها مدت‌هاست به عنوان عناصر مهمی برای حفظ حیات و ایجاد توازن در بدن شناخته شده‌اند. اما امروزه دانشمندان به نقش قابل توجه این نفوذ هورمون‌ها بر روان انسان
هورمون‌ها اهمیت بیشتری در روان انسان پیدا کرده‌اند. حتی اگر تصور کنیم که کنترل کامل بر احساسات و واکنش‌هایمان داریم، حقیقت این است که مغز ما اغلب تحت تاثیر سیگنال‌های پیچیده شیمیایی در بدن قرار می‌گیرد. این سیگنال‌ها به شیوه‌های مختلف می‌توانند باعث تغییرات ناگهانی یا تدریجی در حال روحی و رفتاری ما شوند.
نقش هورمون‌ها در احساسات و خلق‌وخو
طبق یافته‌های دانشمندان، علاوه بر نقش انتقال‌دهنده‌های شیمیایی مانند سروتونین و دوپامین در تنظیم احساسات، حضور هورمون‌ها نیز می‌تواند بر فرآیندهای ذهنی و هیجانی انسان تأثیرگذار باشد. این نکته اهمیت زیادی دارد و پژوهشگران در جستجوی راهکارهای درمانی جدید برای بیماری‌هایی نظیر افسردگی و اضطراب به بررسی هورمون‌ها توجه می‌کنند.
هورمون‌ها مواد شیمیایی ویژه‌ای هستند که از غدد یا بافت‌های خاص ترشح می‌شوند و از طریق جریان خون در سراسر بدن حرکت می‌کنند. این پیام‌رسان‌های شیمیایی پس از پیوند با گیرنده‌های خاص خود، دستورات زیستی دقیق به بدن ارسال می‌کنند. به عنوان مثال، هورمون انسولین به سلول‌های کبد و عضله فرمان می‌دهد که قند اضافی موجود در خون را جذب و ذخیره کنند.
اثرگذاری گسترده هورمون‌ها
بیش از ۵۰ نوع هورمون تاکنون در بدن انسان شناسایی شده است و هر یک نقش مشخصی در تنظیم فعالیت‌های حیاتی از جمله رشد، خواب، تولیدمثل، عملکرد جنسی و مهم‌تر از همه، سلامت روان دارند. نفیسا اسماعیل، متخصص روان‌شناسی از دانشگاه اوتاوا اظهار داشته است که هورمون‌ها توانایی تاثیرگذاری مستقیم بر خلق‌وخو و احساسات ما دارند و حتی بر فرآیندهایی نظیر مرگ سلولی و تولید نورون‌های جدید نیز تاثیر می‌گذارند.
آمارها نشان می‌دهند که در زمان تغییرات هورمونی شدید، احتمال بروز اختلالات روانی نظیر افسردگی، اضطراب و استرس بعد از رویدادهای تنش‌زا افزایش می‌یابد. این تاثیرات به‌ویژه در زنان مشهودتر است و دختران پس از ورود به بلوغ دو برابر بیشتر از پسران در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌گیرند.
تأثیر چرخه قاعدگی زنان بر وضعیت روحی
نوسانات هورمون استروژن و پروژسترون همواره با تغییرات خلق‌وخو در دوران خاصی از چرخه قاعدگی همراه است. به عنوان مثال، کاهش این هورمون‌ها پیش از آغاز قاعدگی موجب احساس خستگی، تحریک‌پذیری و اضطراب می‌شود. برای برخی زنان، وضعیت به حدی شدید می‌شود که ممکن است تحت تأثیر اختلال دیس‌فوریک پیش‌قاعدگی (PMDD) قرار گیرند، که همراه با تغییرات شدید خلقی و حتی افکار منفی است.
به گفته دکتر لیزا هنتسو از دانشگاه جانز هاپکینز، PMDD می‌تواند تجربه‌ای مداوم و موجبات تغییراتی بزرگ در زندگی روزمره باشد. در عین حال، افزایش سطح استروژن پیش از تخمک‌گذاری باعث احساس نشاط و آرامش بیشتری می‌شود.
بارداری و یائسگی؛ دوران حساس تغییرات
تغییراتی که در دوران بارداری، پیش‌یائسگی و خود یائسگی رخ می‌دهند، توانایی ایجاد اختلالات روانی جدی را دارند. به عنوان نمونه، درصد قابل توجهی از زنان پس از زایمان به افسردگی مبتلا می‌شوند. دلیل این امر، کاهش ناگهانی سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون پس از زایمان است.
همچنین افزایش چشمگیر تغییرات هورمونی در پیش‌یائسگی و یائسگی ممکن است باعث به‌وجود آوردن احساس‌های ناخوشایند و ناپایداری روانی شود. افزون بر این، با کاهش هورمون تستوسترون در مردان، مسائل روانی نظیر تغییرات خلقی و احساسی نیز ممکن است دیده شود.
کورتیزول ؛ دوگانگی تاثیر مثبت و منفی
در مواقع اضطراب، هورمون کورتیزول که به اصطلاح به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود از طریق سیستم محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال تولید شده و بدن را برای واکنش به شرایط آماده می‌کند. هرچند در کوتاه‌مدت این واکنش مفید است، اما اگر ادامه‌دار باشد، منجر به مشکلاتی جدی برای سلامت روان می‌شود.
افزایش مکرر میزان کورتیزول باعث آسیب به نورون‌های هیپوکامپوس و سایر نقاط مهم مغز می‌شود و توانایی تفکر، تصمیم‌گیری و تمرکز را مختل می‌کند. همچنین باعث می‌شود مناطق دیگری مانند آمیگدالا و قشر پیش‌پیشانی دچار عارضه شوند.
در مقابل کورتیزول، اکسی‌توسین که به هورمون عشق مشهور است، نقش تسکین‌دهنده‌ای ایفا می‌کند. این هورمون باعث ایجاد احساس پیوند و آرامش می‌شود و می‌تواند تأثیرات منفی استرس را کاهش دهد.
گام به سوی درمان‌های هورمونی پیشرفته
درک نقش هورمون‌ها در روان انسان امکان ارائه روش‌های نوینی برای درمان های روانی را فراهم کرده است. برای نمونه، داروی برکسالون که با تقلید عملکرد هورمون‌های خاص بدن ساخته شده، توانسته در کاهش افسردگی پس از زایمان بسیار موثر باشد و همچنین درمان‌های جایگزین هورمون (HRT) توانایی بهبود حالات روحی و روانی زنان در دوران یائسگی را نشان داده‌اند.
هرچند دانشمندان تاکنون برخی نتایج موفقیت‌آمیز در این زمینه کسب کرده‌اند، همچنان به‌دنبال درک کامل تاثیرات هورمون‌ها بر ذهن در سطحی علمی‌تر هستند. این تحقیقات می‌توانند پایه‌گذار ارتقای روش‌های درمانی نوین در زمینه سلامت روان باشند و تعادل جسمی و روانی افراد را به شکلی هم‌زمان تامین کنند.
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری