مغز در میانسالی روی غلتک می‌افتد
به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز[1]؛ دانشمندان استرالیایی در مطالعات خود نشان دادند که عملکرد کلی ذهنی مغز بین سنین ۵۵ تا ۶۰ سال به اوج خود می‌رسد. به این معنا که افراد در این بازه سنی ممکن است بهترین عملکرد را در انجام وظایف حل مساله پیچیده و تصدی نقشهای رهبری سطح بالا در محل کار داشته باشند.
«گیلز ژیناک»، استاد روان‌شناسی دانشگاه استرالیای غربی و نویسنده این مطالعه، می‌گوید: با گذر دوران جوانی، ممکن است ترس از پیر شدن در شما شکل بگیرد. اما تحقیقات ما نشان می‌دهد دلایل بسیار خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد این ترس و نگرانی بیهوده است. برای بسیاری از ما، عملکرد روانی کلی در واقع بین ۵۵ تا ۶۰ سالگی به اوج خود می‌رسد. شاید زمان آن رسیده باشد که میانسالی را دیگر به عنوان یک شمارش معکوس نبینیم و آن را به‌عنوان اوج زندگی بشناسیم.
مطالعات قبلی نشان داده بودند که انسان‌ها اوج فیزیکی خود را در اواسط دهه ۲۰ تا اوایل ۳۰ سالگی تجربه می‌کنند، به همین دلیل است که دوران حرفه‌ای ورزشکاران نسبتا کوتاه است. اما وقتی صحبت از اوج شناختی می‌شود، تصویر خیلی روشن نیست.
در بررسی پژوهش‌های پیشین، تیم تحقیقاتی ۱۶ ویژگی کلیدی شناختی و شخصیتی را شناسایی کرد که همگی مسیرهای سنی مستندی دارند. این ۱۶ ویژگی شامل استدلال اخلاقی، طول حافظه، سرعت پردازش، دانش و هوش هیجانی بودند. همچنین «پنج ویژگی بزرگ شخصیتی» شامل برون‌گرایی، ثبات عاطفی، وجدان، گشودگی به تجربه و موافقت‌پذیری نیز بررسی شدند.
ژیناک در مقاله‌ای می‌گوید: با استانداردسازی این مطالعات در یک مقیاس مشترک، توانستیم مقایسه‌های مستقیم انجام دهیم و نقشهای از چگونگی تحول هر ویژگی در طول زندگی ترسیم کنیم. وقتی مسیرهای سنی همه ۱۶ بعد ترکیب شد، یک «الگوی چشمگیر» آشکار شد. عملکرد ذهنی کلی بین ۵۵ تا ۶۰ سال به اوج خود رسید و از حدود ۶۵ سالگی شروع به کاهش کرد.
مطالعه نشان می‌دهد که برخی ویژگی‌ها مانند استدلال اخلاقی حتی پس از ۶۵ سالگی نیز اوج می‌گیرند. در نمودار مربوطه، کاهش سواد مالی و مقاومت در برابر سوگیری هزینه غرق شده (توانایی ترک یک استراتژی یا اقدام حتی پس از سرمایه‌گذاری زیاد در آن زمانی که مفید است) دیده می‌شود.
این نمودار روند تغییر توانایی‌های شناختی انسان را بر اساس سن نشان می‌دهد و پنج شاخص مختلف را مقایسه می‌کند.
محور افقی سن افراد (از ۲۰ تا ۸۵ سال) و محور عمودی نمره توانایی شناختی (Cognitive Ability T-Score) را نشان می‌دهند. خط قرمز خط‌چین استدلال یا توانایی حل مساله منطقی را نمایش می‌دهد که با گذر زمان کاهش می‌یابد و به‌ویژه پس از ۵۵ سالگی کاهش چشمگیری دارد.
خط بنفش خط‌چین دایره واژگان یا دانش لغوی را نشان می‌دهد که برخلاف استدلال، با افزایش سن افزایش می‌یابد و اوج آن حدود ۶۵ سال است و سپس به آرامی کاهش می‌یابد. خط آبی نقطه‌چین حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت را نمایش می‌دهد که مشابه استدلال، بعد از اوایل بزرگسالی کاهش تدریجی دارد و از حدود ۶۵ سالگی کاهش واضح‌تری نشان می‌دهد.
خط سبز خط‌چین نیز نمایشگر سرعت پردازش اطلاعات در افراد است. از سنین پایین‌تر شروع به کاهش می‌کند و به طور پیوسته با سن پایین می‌آید، به ویژه پس از ۵۵ تا ۶۰ سالگی.
خط مشکی ضخیم نیز امتیاز ترکیبی وزنی توانایی‌های شناختی را نشان می‌دهد که در واقع، میانگین کل توانایی‌های شناختی است و اوج آن تقریباً بین ۵۵ تا ۶۰ سال است و پس از آن کاهش می‌یابد.
پس نتیجه می‌گیریم که توانایی‌های ذهنی سیال مانند استدلال و سرعت پردازش در اوایل بزرگسالی (۲۰–۳۰ سالگی) به اوج می‌رسند و سپس کاهش می‌یابند. مهارت‌های کسب‌شده و دانش متبلور، مانند واژگان، با افزایش سن بهبود می‌یابند و اوج آن‌ها دیرتر است (حدود ۶۰ تا ۶۵ سال).
مجموع توانایی‌های شناختی (WCAC) نشان می‌دهد که اوج عملکرد کلی مغز تقریباً بین ۵۵ تا ۶۰ سال رخ می‌دهد، همانطور که در مقاله توضیح داده شده است.
ویژگی‌های شناختی و سن اوج آن‌ها
استدلال: ۱۸
طول حافظه: ۱۸
سرعت پردازش: ۱۸
انعطاف‌پذیری شناختی: ۱۸
نیاز به شناخت: ۱۸
برون‌گرایی: ۱۸
همدلی شناختی: ۲۵
گشودگی به تجربه: ۳۵
هوش هیجانی: ۴۰
موافقت‌پذیری: ۵۰
دانش: ۶۵
وجدان: ۶۵
سواد مالی: ۶۵
ثبات عاطفی: ۷۵
استدلال اخلاقی: ۷۵
مقاومت در برابر سوگیری هزینه‌های گذشته: ۸۰
منظور از مقاومت در برابر سوگیری هزینه‌های گذشته یعنی فرد در این آزمون توانایی بسیار بالایی دارد که تحت تأثیر هزینه‌های گذشته قرار نگیرد و تصمیماتش منطقی و مبتنی بر آینده باشد.
ژیناک می‌گوید: این کاهش پس از ۷۵ سالگی بارزتر می‌شود، که نشان می‌دهد کاهش عملکرد در سال‌های بعد از زندگی ممکن است سریع‌تر رخ دهد. چندین ویژگی، مانند وجدان و ثبات عاطفی، در سنین بالاتر به اوج می‌رسند؛ وجدان حدود ۶۵ سال و ثبات عاطفی حدود ۷۵ سال. ویژگی‌هایی کمتر مورد بحث، مانند استدلال اخلاقی، نیز در بزرگسالی بالا، یعنی حدود ۷۰ سال و بالاتر، به اوج می‌رسند.
اگرچه عملکرد ذهنی کلی پس از ۷۵ سالگی کاهش قابل توجهی دارد، توانایی مقاومت در برابر سوگیری‌های شناختی – میانبرهای ذهنی که ممکن است باعث تصمیم‌گیری غیرمنطقی شوند – ممکن است تا دهه ۷۰ و حتی هشتاد سالگی همچنان بهبود یابد.
این یافته‌ها که در مجله Intelligence منتشر شده، می‌تواند توضیح دهد چرا بسیاری از نقشهای رهبری دشوار تجاری اغلب توسط افراد ۵۰ و ۶۰ ساله بر عهده گرفته می‌شود. افرادی که برای نقشهای رهبری حساس، تصمیم‌گیری یا اجرایی مناسب‌ترند، احتمالاً بین ۵۵ تا ۶۰ سال هستند و کمتر پیش می‌آید که زیر ۴۰ یا بالای ۶۵ باشند.
با این حال، کارگران مسن‌تر در بازگشت به نیروی کار پس از از دست دادن شغل با چالش‌های بیشتری مواجهند، شاید به این دلیل که کارفرمایان فکر می‌کنند به زودی بازنشسته می‌شوند.
تیم تحقیقاتی نتیجه می‌گیرد: اگرچه بسیاری از مطالعات کاهش توانایی‌های شناختی سیال در اوایل بزرگسالی را برجسته می‌کنند، یافته‌های ما نشان می‌دهد که وقتی ویژگی‌های تطبیقی گسترده‌تر در نظر گرفته شوند، ظرفیت عملکردی انسان در میانسالی به اوج خود می‌رسد.
پس از گذر از دوره اوج پنج ساله (۵۵ تا ۶۵)، برخی جنبه‌های عملکرد شناختی مانند استدلال و حافظه ممکن است شروع به کاهش کنند. این یافته‌ها بسیاری از فرضیات متداول درباره سن و توانایی را به چالش می‌کشند و نشان می‌دهند که میانسالی ممکن است اوج واقعی آمادگی روانی برای نقشهای پیچیده و با پیامدهای مهم باشد.
به طور کلی، محققان بر تفاوت بین «هوش سیال» و «هوش متبلور» توافق دارند؛ مفاهیمی که در سال ۱۹۴۳ توسط روان‌شناس اهل بیرمنگام، ریموند کتل، معرفی شدند.
هوش سیال – که به «توان پردازش خام» توصیف شده – توانایی پردازش سریع اطلاعات و حل مساله است، در حالی که هوش متبلور از طریق یادگیری قبلی به دست می‌آید. هوش سیال معمولاً در دهه ۲۰ به اوج می‌رسد، در حالی که هوش متبلور با افزایش تجربه و سن افزایش می‌یابد.
ژیناک می‌گوید: وقتی فراتر از توان پردازش خام نگاه می‌کنیم، تصویر متفاوتی آشکار می‌شود. ارزیابی‌ها باید بر توانایی‌ها و ویژگی‌های واقعی فرد متمرکز شوند، نه بر اساس سن.
موج‌های پیری
محققان سه «موج پیری» مغز را شناسایی کرده‌اند که پیش از ۶۰ سالگی شروع می‌شود. چه ۶۰، ۷۰ یا ۸۰ ساله باشید، همه در زمان‌های متفاوت احساس «پیری» می‌کنند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که سطح ۱۳ پروتئین مرتبط با پیری مغز در سنین ۵۷، ۷۰ و ۷۸ سال به اوج می‌رسد. این سنین ممکن است برای مداخلات به منظور حفظ سلامت مغز برای مدت طولانی‌تر اهمیت ویژه‌ای داشته باشند.
در این مطالعه، تیم تحقیقاتی غلظت حدود سه هزار پروتئین موجود در پلاسما خون تقریباً پنج هزار نفر بریتانیایی بین ۴۵ تا ۸۲ سال را تحلیل کردند. تحلیل‌ها نشان داد که ۱۳ پروتئین مرتبط با پیری مغز سه قله سنی مشخص در ۵۷، ۷۰ و ۷۸ سال ایجاد می‌کنند.
یکی از پروتئین‌ها به نام Brevican (BCAN) با شروع زوال عقل، سکته و مشکلات حرکتی مرتبط است. پروتئین دیگری به نام GDF۱۵ نیز با بیماری‌های مرتبط با سن ارتباط دارد.
کارشناسان هشدار دادند که تا سال ۲۰۵۰، پیش‌بینی می‌شود تعداد افراد ۶۵ سال و بالاتر در جهان از ۱/۵ میلیارد نفر فراتر رود که بر نیاز به درک عمیق‌تر فرآیند پیری تأکید دارد.
محققان گفتند که اوج این ۱۳ پروتئین ممکن است تغییرات در سلامت مغز انسان را در این سنین مشخص منعکس کند. این‌ها می‌توانند زمان‌های مهمی برای در نظر گرفتن مداخلات در فرآیند پیری مغز باشند که ممکن است شروع بیماری‌هایی مانند زوال عقل را به تأخیر بیندازند.
انتهای پیام/
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری