بلوغ رسانهای در برنامه فضایی ایران

در گذشته، اخبار پرتابهای فضایی معمولا فقط پس از وقوع و آن هم در صورت موفقیت قطعی منتشر میشد و مردم اغلب یک خبر کوتاه و خشک در رسانهها میشنیدند یا میخواندند و از فرآیند پیچیده، پرریسک و جذاب طراحی، ساخت، تست و پرتاب ماهوارهها تقریبا بیاطلاع میماندند. شکستها پنهان میماند یا گاهی از سوی منابع خارجی افشا میشد و این باعث میشد تصور عمومی از برنامه فضایی، تصویری غیرواقعی و دور از واقعیتهای علمی باشد. اما حالا همهچیز متفاوت است. مردم از هفتهها پیش در جریان جزئیات فنی، زمانبندی دقیق و حتی امکان دنبالکردن پخش زنده قرار گرفتهاند. این شفافیت نهتنها حس مشارکت و همدلی عمومی را تقویت میکند، بلکه نشاندهنده بلوغ رسانهای صنعت فضایی ایران است. در دنیای ارتباطات امروز، دیگر نمیتوان موفقیتها را برجسته کرد و شکستها را مخفی نگه داشت؛ زیرا این کار نهتنها غیرممکن است، بلکه به اعتماد عمومی آسیب میزند.
این تغییر رفتار سازمان فضایی را به فال نیک میگیرم. وقتی مردم پیچیدگی و سختی کار را از نزدیک میبینند -از تلاش شبانهروزی متخصصان، تکنسینها و دانشمندان ایرانی تا چالشهای فنی پرتاب- حس امید و غرور ملی تقویت میشود. در گذشته، تصور رایج این بود که شکست یک ماموریت بهمعنای ناتوانی کلی است اما این یک سوءتفاهم بزرگ بود که ریشه در ساختار اطلاعرسانی بسته داشت. نادیدهگرفتن شکستها ما را وادار میکرد همیشه بهدنبال اعلام «پیروزیهای بزرگ و ناگهانی» باشیم، که نتیجهاش بزرگنمایی، پروپاگاندا و در نهایت دوری مردم از فرآیند واقعی توسعه علمی میشد.
در بسیاری از کشورهای پیشرو در حوزه فضا، مردم عادی کنار سکوهای پرتاب جمع میشوند، پرچم بهدست میگیرند و کودکان با چشمان پر از شگفتی، لحظه پرتاب را تماشا میکنند. این صحنهها تصویر امید به آینده را میسازند؛ چیزی که در ایران کمتر دیدهایم. وقتی مردم در مجاورت فرآیندهای توسعه فناوری قرار نمیگیرند، خبررسانی هر چقدر هم حرفهای باشد، به پروپاگاندا تبدیل میشود و ارتباط عمیق و واقعی برقرار نمیکند.
امیدوارم این رویکرد شفاف به زودی برای ماموریتهای داخلی ایران نیز تکرار شود. اکنون این پرتاب در روسیه و با پرتابگر بسیار ایمن و دقیق سایوز انجام میشود و سازمان فضایی از موفقیت آن اطمینان بالایی دارد؛ همین اطمینان، امکان اطلاعرسانی پیشین را فراهم کرده است اما در پرتابهای داخلی، هنوز نگرانی از تاثیر منفی شکست احتمالی بر افکار عمومی وجود دارد. بهنظر من این بزرگترین سوءتفاهم است. تاریخ عصر فضا -از ناسا و اسپیسایکس گرفته تا روسکاسموس- پر است از فراز و نشیبها.هیچ موفقیت بزرگی بدون آزمون و خطا و پذیرش شکست بهدست نیامده است.
نشاندادن سختی کار، کوشش متخصصان ایرانی و حتی اگر لازم شد، پذیرش شفاف چالشها و شکستها، نهتنها حس ناتوانی ایجاد نمیکند، بلکه انگیزه ملی میآفریند تا برای گام بعدی محکمتر و مصممتر شویم. این تجربه اطلاعرسانی گسترده میتواند اعتماد بهنفس لازم را به بدنه صنعت فضایی ایران بدهد تا همیشه مردم را در جریان فرآیندهای پیچیده توسعه علمی قرار دهد. این کار حس همدلی، امید بیشتر و رضایت از هزینههای ملی در حوزه فضا را افزایش میدهد و آگاهی عمومی از شیرینی پیشرفت علمی را در دل جامعه زنده میکند.
بهامید موفقیت کامل ماموریت امروز و گامهای بزرگتر در آینده برنامه فضایی ایران.
Authors: صاحبخبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری


